Zestien (aanstormende- en gevestigde) taaldocenten van de Hogeschool van Amsterdam klommen afgelopen donderdag op de barricaden aan de hand van de vraag: ‘Wat moet er anders op de school waar ik werk?’ Gepassioneerde en rake pleidooien van docenten die zich niet altijd serieus genomen voelen op hun school. Terwijl er een wereld te winnen is op de prachtige en urgente thema’s die zij aandragen. Scholen: Zorg dat je inspraakrondes, ideeën boxen en arena’s organiseert om de ideeën boven tafel te halen en ga hier actief mee aan de slag, dat zorgt voor veel meer gevoel van autonomie en daardoor werkplezier, meer studenten, betere studieresultaten.
Sessie: Jij bent een innovator!
In de workshopweek van 6 t/m 10 februari had de HvA een waanzinnig programma georganiseerd met (40!) inspirerende sprekers, onderzoekers, trainers die gewoon goede zin hadden om aan de slag te gaan met alle studenten en docenten van alle taalsecties en alle leerjaren. Je snapt het al, het was een feest! Ik mocht een sessie verzorgen met ‘onderwijsinnovatie’ als thema. De kern van mijn workshop was dat het heel gezond is dat je je als docent ergens aan ergert en actie onderneemt, maar dat het wel slim is om dat procesmatig handig aan te pakken.
Hoe loopt een innovatieproces?
Als voorbeeld namen we het project ‘Team Content Creation’ dat ik op dit moment als projectmanager in goede banen mag leiden. We richtten ons met elkaar op het proces, minder op het product. Je start met een probleem dat je belangrijk vindt en je onderzoekt dit met een coalitie van collega’s, studenten, managers, bestuurders die de urgentie voelt/ervaart. Welk probleem speelt hier, voor wie is het een probleem, waarom is het zo’n uitdaging? Wie ondervindt hier last/schade van en wat zijn de gevolgen daarvan op de onderwijskwaliteit, sfeer, kansengelijkheid, inclusie, motivatie, werkplezier, leerresultaten van de betrokkenen? In het voorbeeldproject gaat dat over Leermiddelen in het mbo. Als we met elkaar de urgentie en het probleem doorleeft hebben, ‘klappen we alle nadelen om’ in een inspirerend droombeeld. Wat willen we dan wel? Hoe zal dat eruit zien? Wat is daarvoor nodig? Ik gaf hen inzicht in ‘De Droom’, ‘De Mooie Buitenkant’ en ‘De Complexe Werkelijkheid’ van een groot project/programma aan de hand van drie posters.
De 8-stappen van Kotter
Hoewel geen enkel model heilig is, biedt het verandermodel van Kotter wel een mooie gespreksstarter voor de stappen die nodig zijn om de kansen dat een onderwijsvernieuwing succesvol doorgevoerd wordt, te vergroten. In de praktijk lopen de 8 stappen niet netjes als een trap, maar steeds weer door elkaar. Als je als docent iets wilt bereiken, wat moet je dan wel doen en wat moet je absoluut niet doen? Klaar voor de volgende stap, proef eens aan het eerste deel van het proces. Wat is nu eigenlijk echt het probleem? Met wie kun je dit oppakken in de organisatie? (zoek eerst de juiste mensen met de juiste mate van invloed bij elkaar voor je verder gaat!). Klap jullie probleem en bijbehorende negatieve effecten om naar een droom met voordelen. Wat is nu in het belang van de school en hoe kun je dit verder brengen met je leidende coalitie?
Welke problemen signaleren docenten op school?
Nu kwam het stuk wat ik zelf het interessantst en leerzaamst vond. Wat zijn dat dan voor thema’s waar deze docenten mee aan de slag zouden willen? Twee groepen vonden het vreselijk hoe er op hun school ’top-down’ opgelegd werd, dat levert op de ‘werkvloer’ enorm veel irritatie en ‘pocket veto’ op (net doen alsof je gaat doen wat ‘van boven’ gevraagd wordt maar in de praktijk ga je je eigen gang). Een aantal docenten wilde aan de slag met het onderwerp mobiele telefoons en zelfs de overheid aanspreken om tot wetgeving over te gaan (verbieden op school, ’s morgens verplicht in de kluis!). Fascinerend vond ik de reactie op mijn suggestie dat dan ook docenten de telefoon ’s morgens in de kluis moeten leggen in het kader van goed voorbeeld geven. Daar waren de docenten het totaal niet mee eens, het goede voorbeeld is dat de docent wel de telefoon in de tas met zich meeneemt maar de hele dag niet gebruikt. Want bij een noodgeval moet de docent wel kunnen handelen (ik herken het argument van studenten hahaha). Mooie aanleiding om meteen te bespreken dat je op voorhand van een innovatietraject ook rekening moet houden met ‘verslappen en afspraken breken’, met z’n allen erkennen dat dat zal gebeuren en hoe je daarop zult acteren:-) (waar kunnen leerlingen bijvoorbeeld terecht als de docent ‘op de telefoon zit’ en wat voor acties volgen dan?).
In de docentenkamer roddelen over leerlingen
Een Vlaamse gastdeelnemer koos een onderwerp dat mij raakte en door zijn situatieschets kippenvel gaf. Hij vertelde dat hij vaak meemaakt dat docenten in de docentenkamer bepaalde leerlingen en hun gedrag negatief bespreken. Daarmee wordt een leerling onnodig gestigmatiseerd en creëer je met elkaar vooroordelen en selffulfilling prophecy waarbij een leerling nog voordat een docent hem/haar goed kent al negatief bejegend wordt. Ik herkende dit gedrag meteen en gaf toe dat ik mij daar vroeger ook schuldig aan heb gemaakt, al was het maar om stoom af te blazen na een vervelend incident met een leerling. Scherp inzicht, point taken! De 1,5 uur vloog voorbij, iedereen heeft hard gewerkt. De reacties bij afsluiting waren heel positief, deelnemers noemden de sessie inspirerend, leerzaam en ‘zet je echt aan het denken’ over je eigen rol in een school. Dank voor deze mooie ervaring Linda Chaudron, Femke Kitselaar, Lesley Swensen en Louise Taylor!
