Nou ja, hot is misschien een groot woord, maar we merken afgelopen jaren een groeiende belangstelling voor Open Education vanuit het onderwijs terwijl het zeker niet een nieuw onderwerp is (Comenius betoogde in de 17e eeuw al dat onderwijs open toegankelijk moest zijn!). Ik denk dat de tijd rijp is voor een stevige impuls op met name het gebied van Open Leermaterialen de komende jaren, en dat we dit echt een innovatieve beweging mogen noemen binnen het digitale transformatieproces. Waar komt deze groeiende belangstelling eigenlijk vandaan, waarom is de tijd rijp en belooft het de komende jaren pas echt interessant te worden?
Landelijk – In het ho en wo (Het Versnellingsplan Onderwijsinnovatie met ICT – Zone digitale (open-) leermaterialen) en in het mbo (Doorpakken op Digitalisering – Leermiddelen) hebben teams vanuit veel verschillende instellingen de handen ineen geslagen om onderzoek te doen en de samenwerking te zoeken op het thema. Vanzelfsprekend zijn de landelijke organisaties Kennisnet, Surf en MBO Digitaal hier de drijvende kracht achter en ook het bundelen van de expertises van die drie clubs geeft een boost.
Een andere stevige impuls komt vanuit de hoek van ‘Leven Lang Ontwikkelen‘ en recentelijk de STAP-regeling. Het mbo heeft de opdracht nieuwe scholings- en ontwikkelmogelijkheden te ontwikkelen in samenwerking met bedrijven, en de subsidies die verstrekt worden vereisen dat de ontwikkelde leermaterialen onder een open licentie gedeeld worden (Subsidieregeling flexibel beroepsonderwijs derde leerweg).
Verder hebben ook de bestuurders van alle mbo-instellingen uitgesproken dat zij de samenwerking met elkaar willen zoeken op het gebied van leermaterialen. Dit zal op de termijn moeten leiden tot het aanpassen van het interne beleid waarin de beweging van ‘concurreren’ naar ‘samenwerking’ versneld ingezet wordt.
Tot slot zien we dat bij het ontwikkelen van (de leermaterialen voor-) met name vernieuwende keuzedelen wordt samengewerkt tussen verschillende opleidingen, instellingen en bedrijven. Dit vergt open standaarden, platforms en auteurstools waar iedereen laagdrempelig gebruik van kan maken.
Waarden – We zien ook een groeiende belangstelling voor publieke waarden. TV-series over kansenongelijkheid zoals Klassen en Sander en de kloof worden door een breed publiek bekeken en met verontwaardiging besproken op sociale media, de populariteit van The Social Dilemma op Netflix en de breed uitgemeten schandalen rondom Facebook spreken boekdelen. Vanuit Kennisnet, Surf en MBO Digitaal wordt aandacht besteed aan (hoe om te gaan met-) waarden zoals ethiek in digitalisering (Ethiekkompas Kennisnet), de krachtige keynote speech van Christien Bok op de Onderwijsdagen 2019 over de platformisering en de Big Five. Mijn eigen blogje op LinkedIn over ‘De leermaterialenfuik in het beroepsonderwijs‘ kreeg in heel korte tijd 24.000 views!
Innovatie op open leermaterialen – Het willen delen en hergebruiken van elkaars (digitale-) leermaterialen door docenten is niet nieuw, iedereen kent wel voorbeelden van de afgelopen 20 jaar van communities van vakdocenten en de landelijke maak- deel- en vindplek Wikiwijs. Het allerbekendst is waarschijnlijk het platform Youtube waar dagelijks miljoenen docenten wereldwijd uit putten voor hun onderwijsprogramma. Met name de vindbaarheid van het juiste materiaal voor het juiste moment, leerdoel en doelgroep is een uitdaging. Dit houdt direct verband met het metadateren van het materiaal, wat niet of nauwelijks gebeurt. Deze uitdaging zal vroeg of laat getackeld gaan worden door technologie zoals elastic search, artificial intelligence, spraakherkenning.
Een andere uitdaging is dat veel materiaal en courseware ontwikkeld wordt binnen gesloten systemen, al dan niet betaalde apps die geen open standaarden kennen, leermanagementsystemen van scholen. En video’s die opgeslagen worden binnen gesloten platforms of er wordt gekozen voor de ‘private’ instelling in plaats van ‘public’. Dit is een taaie uitdaging omdat het vergt dat instellingen andere keuzes gaan maken en docenten en opleidingen gaan stimuleren en faciliteren om delen van hun materiaal open te delen.
Kennis wordt open, zorg dat je erbij bent! – Gelukkig delen steeds meer instellingen, docenten, bedrijven en onderzoekers hun kennis open en gratis met de wereld in de vorm van open courseware, open textbooks, MOOCs. Met name voor krapteberoepen zullen bedrijven gaan inzien dat het alleen maar heel slim is om de eigen bedrijfscursussen en e-learnings open te stellen omdat dit de kans biedt om nieuwe doelgroepen aan te boren die ook nog eens met meer kennis en motivatie komen solliciteren. Het ministerie en/of de maatschappij zal steviger gaan toezien op het delen van materialen onder open licenties als deze middels subsidie (belastinggeld) gemaakt zijn. Bedrijven scholen, pak je kans!
ROC van Amsterdam-Flevoland – Mijn eigen organisatie heeft een krachtig waardenkompas centraal gesteld in de strategie voor de komende jaren, iets waar ik enorm trots op ben. Het nieuwe project ‘Team Content Creation’ dat ik komende drie jaar mag uitvoeren is een van de initiatieven die ondersteunend zijn aan die waarden.