Laptop on couch

Aandacht: Pak die FLOW momenten!

“Ik heb één docent en die weet de aandacht van alle studenten supergoed vast te houden, zelfs online” zegt mijn zoon aan de telefoon. Ik ben meteen wakker en denk “hoe dan, wie dan, wat voor vak?” en vraag “wat voor vak geeft die docent dan?” “Aandacht” is het droge antwoord van mijn zoon en samen schieten we in de lach om dit grappige gesprekje. Prof. Dr. Stefan van der Stigchel is hoogleraar Cognitieve Psychologie aan de Universiteit Utrecht en hij onderzoekt hoe concentratie en aandacht werken. In gesprekken met onze eigen mbo-studenten geven zij steevast aan dat zij het zo lastig vinden om zich goed te concentreren en dat dat tijdens online lessen nog erger is. En het is wel duidelijk dat dat niet alleen voor studenten geldt. Het goede nieuws is dat Stefan ook boeken schrijft over ‘aandacht’.

Het boek “Grip op je aandacht” is een lekker praktisch en nuchter boek dat korte metten maakt met allerlei ‘concentratiemythes’ die heersen. ‘Gewoon’ 50 goeie tips waarvan (in de 2e druk die vandaag uitkomt) ook een heel nieuw gedeelte over online/thuiswerken. Voor studiecoaches/leerlingbegeleiders een prachtig naslagwerk om bijvoorbeeld een ‘tip van de week’ uit te halen voor studenten! Elke tip is goed uitgewerkt en heeft een wetenschappelijke basis, feitelijk is het boekje vormgegeven als een werkboek met reflectie-opdrachten.

50 tips, kies er zelf steeds een paar uit! – Naast hoe je pauzes neemt, tips over omgaan met social media en jezelf belonen wil ik er een paar tips uitlichten die ik extra interessant vind. Stefan daagt je in het boek uit om een eigen top 10 samen te stellen en dit een tijdje uit te proberen tot je een setje hebt met tips die echt goed werken voor jou.

Ken jezelf – Als je een flinke taak hebt waar je echt je aandacht bij moet hebben dan is het de moeite waard om de juiste ‘flow’ te organiseren. Voor studenten kan dat het schrijven van een stageverslag of het leren voor een toets zijn. De sleutel tot een ijzersterke concentratie is jezelf door en door te kennen en dus te weten wat voor jou werkt. Omdat elk brein anders werkt, kun je je studenten het best helpen door grip te krijgen op hun eigen ‘handleiding’, daar zullen ze hun leven lang plezier van hebben. Vraag hen om na te denken over zichzelf en een logboekje bij te houden. Wanneer ben je geconcentreerd en wanneer niet? Hoe lang kun jij je maximaal concentreren (noteer begin- en eindtijd) en wat zijn je grootste afleiders? Heb je een tijdstip op de dag dat je je goed kunt concentreren en een tijdstip waarop dat echt niet lukt? Hoe komt dat? Is er een verband met rust of drukte in huis, wel of geen muziek, de plek waar je werkt/leert? En als je concentratie op is, wat heb je dan nodig om weer op te laden? Laat studenten op deze manier ontdekken wat voor hen goed werkt. Trap niet in de valkuil dat jouw manier (als docent) ook voor hen werkt. Zweer je zelf bij stilte en een opgeruimd bureau accepteer dan dat een rommelige omgeving met achtergrondmuziek voor een ander sleutels zijn tot concentratie.

Laat zien dat je oplet – Door een actieve houding, door de docent aan te kijken (webcam aan in de online les), te knikken, notities te maken en vragen te stellen kun je laten zien dat je oprecht aandacht hebt voor wat er verteld wordt. Dit gaat wel eens mis, waardoor de ander denkt dat je niet oplet. Let dus ook als student op je lichaamshouding in meetings/lessen.

Durf te dagdromen – Als de letters wat wazig beginnen te zwemmen en je kijkt wel naar het scherm maar er komt niets binnen, dan ben je wellicht aan het dagdromen. Stefan wijst erop dat dagdromen heel gezond en goed is voor je creativiteit en concentratie?. Gebruik die momenten dus dankbaar en ga een wandelingetje doen of iets anders dat geen aandacht vergt. Laat alle hersenspinsels de vrije loop en laat ze heel bewust toe, dikke kans dat je jezelf iets probeert te vertellen! Bijvoorbeeld dat je nodig een bepaalde vriend wilt bellen, dat je gisteren een verjaardag vergeten bent of dat je een heel mooi idee hebt voor het weekend. Als docent kun je tijdens een schooldag ervoor kiezen om met je groep even een wandelingetje te maken of tussen online lesmomenten door hen met een opdracht naar buiten te sturen en hun gedachten de vrije loop te laten.

Biedt bewust een social media pauze aan – Een hele mooie tip is om gewoon letterlijk de behoefte aan het lezen van berichten ter sprake te brengen en een moment in te lassen om dat wel te doen. Bespreek met je studenten waarom het checken van ‘messages’ voor hen belangrijk is en daag hen uit om de telefoon 20 minuten uit te zetten omdat jullie bijvoorbeeld een bepaalde opdracht met elkaar gaan doen waarvoor concentratie nodig is. Spreek af hoe laat jullie een ‘berichtenpauze’ nemen en bespreek hoe zij dat zelf ook kunnen doen. Dit valt meteen samen met de tip ‘beloon jezelf!’

Stefan, bedankt voor dit praktische boekje!