Drama in je les schoppen

Studenten binden en boeien? Flink drama schoppen!

De afgelopen weken heeft Carlijn Postma, doorgewinterde marketeer, ons geboeid met haar verhalen over cliffhangers, ‘call to adventure’, en ‘triggers’. Regelmatig riep ze tegen ons ‘schop vooral regelmatig even flink drama dan zijn ze er meteen bij!’. ‘Ze’, dat zijn onze mbo-docenten, en het drama schoppen is een advies aan docenten die hen willen boeien. Wat ik vooral meeneem uit ons experiment met Carlijn is dat we eigenlijk al regelmatig Hollywood trucs uithalen in het onderwijs, maar dat we ons daar niet altijd van bewust zijn. En dat we hier veel meer uit kunnen halen als we dit wel bewust gaan inzetten. Het bekende model ‘audience journey’ kan ons daar echt bij helpen, zeker als we dit niet bekijken als een verplicht keurslijf maar durven te experimenteren met de elementen in het model.

Drama schoppen – Wanneer heb ik dat eigenlijk zelf gedaan als docent, bewust drama schoppen? Een aantal jaren geleden verzorgde ik een korte lessenserie van 4 lesmomenten, gericht op ‘overstap mbo-hbo’. Onze studenten bleken in de praktijk best moeite te hebben met die overstap en gaven in de JOB monitor aan dat de voorbereiding beter kon. Uit vooronderzoek bleek dat onze studenten vooral blaakten van het zelfvertrouwen dat zij, na het behalen van hun mbo-diploma, automatisch ook succes zouden hebben op het hbo. En mede door dat grote zelfvertrouwen bereidden ze zich nauwelijks voor en liepen in de eerste maanden op het hbo al heel snel achter de feiten aan. Na wat gepuzzeld te hebben over een aanpak besloot ik te starten met een flinke dosis drama, shock, eerlijkheid en confrontatie. Ik confronteerde hen met een pittig persoonlijk verhaal.

‘Toen ik op mijn 30e het hbo binnen wandelde had ik alleen ooit havo gedaan. In de eerste lesperiode kreeg ik voor 1 vak al een leeslijst waarop tien boeken stonden, we kregen colleges, opdrachten en artikelen, boeken, en nog eens boeken. Ik had goed geleerd voor mijn eerste toetsen vond ik en ik wist alle antwoorden. Ik had er echt vertrouwen in en was verbijsterd toen ik mijn toets terug kreeg. Een 2? Ik was in tranen, en in shock, en ik begreep er niets van. De docent beaamde op zich wel dat de meeste antwoorden als ‘goed’ gekwalificeerd zouden kunnen worden, maar zonder degelijke onderbouwing waren die antwoorden niets waard’. Met veel bombarie, lichaamstaal en emotie vertelde ik het groepje van ca. 10 studenten over mijn moeizame eerste maanden op het hbo. Niet gelogen overigens maar het had een flink effect op hen, ze zakten duidelijk in elkaar op hun stoelen. Die stoere en zelfverzekerde docent Engels die er op haar 30e blijkbaar niets van bakte.. Toen kwam ik met de genadeklap. Ik had een stuk onderzoek theorie gevonden over de vijf frictie gebieden in de doorstroom van mbo naar hbo (LICA, 2006). Zware theoretische kost die wij nooit zonder aanpassingen aan onze studenten zouden geven.

‘Weet je wat wij als docenten de afgelopen drie jaar gedaan hebben? Wij hebben alle moeilijke woorden en zinnen uit jullie lesmateriaal weggehaald! We hebben lange zinnen veranderd in korte zinnen, we hebben lange teksten opgeknipt in korte stukjes! We hebben kleine uitleg filmpjes gemaakt als de stof lastig was, we hebben eindeloos met jullie geoefend om lastige theorie voor een toets in je hoofd te krijgen!’ Met mijn toon biecht ik hen van alles op alsof wij docenten hun pinpas gestolen hebben en ik zie hun verontwaardiging en verbazing. WAT hebben jullie gedaan?

En nu gaan we lezen! Een voor een lezen jullie een stuk voor en dan legt een ander uit wat het betekent. Manon, jij begint!’ En ik schuif hen de theorie over de vijf frictie gebieden onder de neus. Twee jongens zakken nog een halve meter verder onderuit als ze zien dat het drie kantjes vol met tekst zijn. Moeilijke, lange zinnen, onbekende woorden over constructieve en destructieve fricties en het duiden van aansluitproblematiek, inductief en deductief onderwijs en de overweldiging van een nieuwe leeromgeving, geen plaatjes. Steeds weer bespreken we wat de stukjes theorie betekenen.

Aan het eind van deze les is het zelfvertrouwen van het groepje studenten tot een dieptepunt gezonken. ‘Volgende week gaan jullie in gesprek met ex-mbo studenten die de overstap gemaakt hebben en hoe zij dit beleefd hebben. Ze zitten allemaal nog op het hbo dus blijkbaar is er een manier om met deze ellende om te gaan’ moet ik zo ongeveer gezegd hebben. Het laatste kwartier werken de groepjes alle vragen uit die ze volgende week willen stellen aan de studenten.

In die tweede les hebben de studenten drie speeddates met hbo studenten die vertellen hoe zij gevaren zijn, wat er mis ging, wat er goed ging, hoe zij problemen hebben opgelost. En vooral geven ze onze studenten allerlei tips over meteen de eerste dag beginnen met lezen en leren, veel vragen stellen aan docenten maar ook met andere studenten aan de slag. In deze les stijgt het zelfvertrouwen van studenten naar reëlere waarden. Tijdens de lessenserie schrijven ze in de leeromgeving zelf blogjes en een logboek en ze stellen vragen aan een collega van het Studieloopbaancentrum. Ze geven elkaar feedback op hun studiekeuze vragen (past dit wel bij mij?) en ook collega-docenten lezen mee en geven de studenten persoonlijke reacties en feedback. Ze bezoeken open dagen en stellen daar goede vragen en denken na over hun eigen capaciteiten. Aan het eind van de lessenserie maakt iedere student een weloverwogen keuze en kan de beslissing veel beter verwoorden. Studenten geven aan zich veel beter voorbereid te voelen.

Terug naar Carlijn – Als ik kijk naar de ‘journey’ uit Hollywood dan zitten alle fases uit een goed scenario in deze lessenserie verpakt, stap 1: geen vuiltje aan de lucht, stap 2: Drama verschijnt op je pad (call to adventure), stap 3: ik wil dit niet! Stap 4: ontmoet je mentor (hbo studenten en SLC begeleider) stap 4: over de drempel. Stap 5: tests, vijanden en vrienden (blogs, feedback) stap 6: een stap in de goede richting, in stap 8 wordt alles weer helder en stap 9 is de beloning (ik kan dit!) en zo verder naar de (nieuwe-) gewone werkelijkheid. Ik ga naar het hbo.

Kortom, een goed Hollywood scenario kan echt als basis dienen voor een goede lesmodule in het mbo onderwijs!!

Bronnen: Slideshare van Carlijn. Meer over de Audience journey in Frankwatching. Video verslag lessenserie mbo-hbo.