‘Waarom doen we dit zo?’- ‘Omdat we dat altijd zo gedaan hebben’. ‘Bloempjes van Catharina de Grote’ heb ik altijd al fascinerend gevonden (Catharina zette een soldaat op wacht bij een mooie bloem. Jaren later werd op die plek nog steeds dagelijks een soldaat op wacht gezet ook al was de bloem al lang dood). Op een bepaald moment in de tijd is een regel opgesteld of is gedrag ontstaan als antwoord op een probleem dat destijds ervaren werd. Het gedrag blijft vervolgens in stand, ook als er geen reden meer voor is of de regel zelfs contraproductief geworden is. Zo hoorde ik jaren geleden dit voorbeeld: een journalist doet onderzoek naar tradities in families en observeert bij een mevrouw hoe en wat zij dagelijks kookt. Ze gaat een rollade braden en eerst snijdt ze een derde deel van de rollade af voordat ze beide stukken in de pan doet. ‘Waarom doet u dat eigenlijk?’ vraagt de journalist. ‘Omdat mijn moeder dat ook altijd deed’ antwoord de vrouw. De journalist gaat naar de moeder met dezelfde vraag. ‘dat deed mijn moeder ook altijd’ antwoordde de moeder. Gelukkig leefde oma nog om de vraag te beantwoorden. Ze schoot in de lach; ‘doen mijn dochter en kleindocter dat werkelijk waar? Wij hadden vroeger maar 1 braadpan en daar pasten rollades nooit in zijn geheel in, dus ik moest er altijd een stukkie afsnijden en ernaast leggen’ was haar uitleg.
Nou ben ik op zoek naar dat soort voorbeelden, liefst uit organisaties/onderwijs, ter illustratie van een module die ik aan het ontwikkelen ben. Bij deze een voorbeeld uit eerste hand, meegemaakt op een school waar ik eens werkte. Bij de overgangsvergadering van jaar drie naar jaar vier werd een leerlinge besproken. Zij bleef helaas zitten, waarbij de onvoldoende voor vak A doorslaggevend was; dat vak had de leerlinge in haar pakket gekozen voor het vierde (laatste-) jaar. Voor vak B had zij een ruime voldoende en met dat vak zou ze prima slagingskansen hebben volgend jaar, daar was het docententeam het over eens. ‘Nou dan bellen we haar toch op en stellen voor dat zij een pakketwissel doet?’ opperde ik, zodat ze in dat geval niet onnodig zou blijven zitten. Maar nee, dat kon niet, want de leerling bleef eerst zitten en daarna kun je pas kiezen voor een pakketwissel. Een jaar extra in de derde klas blijven was dus helaas onvermijdelijk, de schoolregels moeten immers worden nageleefd.
De twee voorbeelden zijn weliswaar van een andere orde maar bij beiden wordt te weinig stilgestaan bij het why van gedrag/regels. Heb jij misschien ook een mooi voorbeeld hiervan, wil je me die dan sturen? Dat kan onder mijn post op LinkedIN of via de mail. Bij voorbaat dank!!